Stærðfræði í leikskóla- hugmyndabanki
Rúmfræði og mælingar
Rúmfræði
Rúmfræði er oft skilgreind sem stærðfræði forma, en hún er líka stærðfræði rýmis. Rúmfræði snýst um að börn kanna umhverfið sitt, stærð þess, stöðu, stefnu og hreyfingu í rýminu (Turrou o.fl., 2021). Clements og fleiri (2003) benda á mikilvægi þess að börn fái tækifæri til að læra um rúmfræði á unga aldri. Þess vegna eiga námskrár leikskólans að þróa snemma hugmyndir um rúmfræði, form og mælingar. Jafnframt er mikilvægt að börn geta greint á milli fjölbreyttra rúmfræðilega forma; að flokka, lýsa, teikna og sjá form; og lýsa og bera saman form út frá eiginleikum þeirra. Að rannsaka form og rými og þróa rúmfræðihugsun hjá ungum börnum leiðir til þess að þau skilja betur rúmfræði og reikning síðar í námi (Clements o.fl., 2003).
Mælingar
Þegar við skoðum í kringum okkur þá er margt sem er mælt. Hlutverk kennara í leikskólum er að hvetja börn til að kanna hugtök um mælingar í leikskólaumhverfinu. Minetola og fleiri (2013) benda á leiðir til að skipuleggja námsumhverfi til að ýta undir skilning á hugtökum. Þetta felur í sér: að útvega mörg stöðluð mælitæki sem börn geta notað ; að kennari hvetji börn til mælingar ; ræða um ferli á meðan mælingar fara fram; hvetji börn til að leysa vandamál við mælingar (t.d. bera saman þyngd eða lengd hluta); nýta daglega reynslu til að ræða mælingar hugtök o.s.frv. (Minetola o.fl., 2013). Með því að setja markmið til vekja athygli barna um mælingarhugtök myndast tækifæri til að skoða hvað það er sem hægt er að mæla í umhverfinu, úti og inni.
Þrautabraut- Að flokka form í gegnum hreyfingar
Viðfangsefni: flokkun, form, útivera, hreyfing:
Markmiðið með verkefninu: er að börnin læra um mismunandi tegundir af formum. Unnið er með form og flokkun af formum eftir eiginleikum þeirra
Aldur barna: Börn á öllum aldri
Fjöldi barna: ótakmarkaður
Efniviður: mismunandi form úr plasti, krítarmálning
Í verkefninu er notað krítamálningin til að mála form úti í garði leikskólans. Einnig er hægt að nota krítar eða til dæmis teikna á snjónum. Ef unnið er með eldri börn geta börnin teiknað form á gólfinu sjálf. Notað voru form úr plasti: þrihyrningar, ferningar, rétthyrningar, hringar og sexhyrningar.
Framkvæmd verkefnisins: Form eru teiknuð í garðinum og tréspýtur eru notaðar til að búa til þrautabraut. Börnin voru í frjálsum leik í garðinum og þau sem vildu komu að leika sér að flokka form eftir eiginleikum þeirra. Verkefni vakti áhuga barna á öllu aldri. Leikurinn vakti nýjar hugmyndir hjá börnunum og þau fóru að leita af formum í umhverfinu.
Leikur- Mælum þyngd og flokkum
Markmiðið með verkefninu: er að börnin efla skilning sinn á mælingu, að mæla hluti og bera þá saman. Einnig að efla orðaforða og læra hugtökin léttara/ þyngra. Svo með því að flokka hlutina efla börnin einnig þá færni með því að nota hana í verkefninu.
Efniviður: Vog, mismunandi hlutir, blað sem er skipt í tvennt með límbandi sem notað er til að skilja að léttari og þyngri hluti.
Fjöldi barna: í verkefninu er best að vera með hóp af 6–8 börnum
Aldur barnana: Börnin sem tóku þátt í verkefninu voru á aldrinum 5–6 ára en verkefnið hentar mjög vel einnig fyrir yngri börn, þau yngstu börn þurfa aukin stuðning kennarans
Undirbúningur: Kennari undirbýr smáhlutasöfn, hlutir í mismunandi stærðum. Í verkefninu notum einnig blað sem er skipt á tvennt og til að búa til pláss sem börnin flokka hlutir.
Framkvæmd verkefnisins: Verkefni felst í því að velja ákveðinn hlut sem við ætlum að mæla og bera við aðra hluti í safninu. Svo setja börnin þennan hlut á ákveðinn stað eftir því hvort þeir eru léttari eða þyngri en hluturinn sem miðað er við
Leikur- Formaþraut
Viðfangsefni: form, flokkun
Markmið með verkefninu: að börnin læra form og að þekkja einkenni þeirra, flokka form eftir eiginleikum
Efnifiður: krít, mismunandi plöstuð form
Fjöldi barna: 6-8
Aldur barnana: 2-6 ára
Undirbúningur verkefnisins: kennari ásamt börnum teikna þrautabraut á leikskólalóðinni
Framkvæmd verkefnisins: Börnin skiptast á að draga eitt form í einu og fara í gegnum þrautabraut með því að stíga bara á viðeigandi form. Svo á endanum þegar er öll form er búin vinna börnin saman og raða form á þrautabrautina.
Leikur- Mælum lengd á ferð bíla
Viðfangsefni: mælingar, lengd, fjarlægð
Markmið með verkefninu: að börnin efla skilning á lengd og að mæla lengd og fjarlægð
Efnifiður: bílar í mismunandi stærð, blað sem sýnir lengd í sentimetrum (þeir merktir inn á blaðið líkt og um reglustiku væri að ræða)
Fjöldi barna: 4
Aldur barnana: börnin á öllum aldri, þau yngri börn þurfa aukin stuðning kennarans
Framkvæmd verkefnisins: Blað sem er merkt með sentimetrum er límt á gólf. Svo keyrir eitt barn í einu bíl í gegnum rör og því næst er mælt hversu langt hver bíll kemst. Einnig er hægt að mæla fjarlægð á milli bíla og skrifa niður á blað.
Leikur- Fötuleit
Viðfangsefni: Afstöðuhugtök, rúmskyn, átt og stefna, útinám.
Markmið með verkefninu: að börnin læra stefnu, efla rúmskyn og skilji afstöðuhugtök
Efnifiður: spjöld með fyrirmælum, mismunandi efniviður sem er á leikskólalóðinni
Fjöldi barna: 4-8
Aldur barnana: 4-6 ára
Undirbúningur verkefnisins: kennari undirbýr spjöld með mismunandi fyrirmælum til að efla afstöðuhugtök hjá börnum. Til dæmis: finna skóflu undir kastalanum; finna fötu á milli rólanna; finna bolta uppi á kastalanum o.s.frv. Áður en farið er út felur kennarinn allar hluti á ákveðin stað.
Framkvæmd verkefnisins: Börnin einn í einu draga úr spjaldinu og fara að finna hlut sem er á spjaldinu. Hægt er einnig að breyta leiknum þannig að í staðinn að finna hlutir geta börn farið og sett þá á ákveðinn stað eða þegar allir hlutirnir hafa verið fundnir er hægt að fela þá aftur á nýjan leik.
Leikur–fjársjóðsleit
Viðfangsefni: rúmskynjun, átt og stefna
Markmið með verkefninu: að efla rúmskynjun hjá börnum með því að láta þau æfa sig í að nota kort og leita af því sem kemur fram á kortinu
Efnifiður: kort af leikskólalóðinni (teiknað eftir kennaranum eða prentað út), hlutir sem kennari felur á skólalóðinni (í leiknum notaði ég 6 bolta í mismunandi stærð og sýndi börnum mynd af þeim)
Fjöldi barna: 4-6
Aldur barnana: 4-6 ára
Undirbúningur verkefnisins: kennari teiknar kort af leikskólalóðinni og felur hluti á ákveðnum stöðum á leikskólalóðinni, á kortinu er merkt við hvar hlutina má finna.
Framkvæmd verkefnisins: Börnin lesa í kort og fara og leita hlutanna á skólalóðinni. Öll börn geta farið saman að leita eða hvert í sínu lagi.
Afmæliskaka
Viðfangsefni: mælingar, talning
Markmiðið með verkefninu: að efla skilning barna á mælingar hugtökum, mæla, telja og greina hversu mikið og hve marga
Efnifiður: sandur, vatn og mismunandi efniviður sem er á leikskólalóðinni eða úti í náttúrunni
Fjöldi barna: 4-6
Aldur barnana: 2-6 ára
Undirbúningur verkefnisins: Kennari býr til uppskrift á afmælisköku og kemur fram með efnivið sem börnin nota við kökugerðina
Framkvæmd verkefnisins: Börnin fara eftir fyrirmælum sem eru í uppskriftinni og búa til köku, hvert barn fær að mæla og setja inn í köku ákveðin efni.
Afmæliskakan Bollakökur
Uppskrift: Uppskrift:
10 skeiðar sand 5 skóflur af sandi
20 bolla vatn 8 botla af vatni
5 steina 12 steina og 12 laufblöð til skreytinga
5 köngla 10 greina
10 greina
